Piwnica, Łaźnie Zamkowe – Łaźnia
Nazwy historyczne:
Łaźnia
Nazwy inne:
Kapielisko
Czas powstania:
1928
Architekci:
Tadeusz Dachowski(?)
Opis:
Najbardziej nowoczesną realizacją w łańcuckim zamku ostatniego ordynata Alfreda Antoniego Potockiego w międzywojniu XX wieku były, powstałe w 1928 roku w części piwnic, tzw. Rzymskie Łaźnie, do których wchodzi się z parterowego, północnego korytarza. Innym sposobem komunikacji pomiędzy łaźniami a wszystkimi kondygnacjami była winda. Ten rekreacyjny kompleks, jaki tworzą wyłożone porcelanowymi płytkami lub boazerią i ozdobione dekoracją malarską sklepione komnaty, przeznaczony był do szeroko pojętej odnowy fizycznej: ćwiczeń, masażu i hydro i elektroterapii. Zainstalowano w nich cały system nowoczesnych wanien i urządzeń balneologicznych i gimnastycznych. Łaźnie urządzone były bardzo wykwintnie: schodzi się do nich szerokimi, paradnymi schodami. Poczekalnia i bar z dekoracją malarską ścian i sklepienia, z ciężkimi kotarami pomiędzy pomieszczeniami, oświetlają dyskretnie kinkiety. Stoją tam skórzane klubowe fotele i kanapy, a w barze wysoki pulpit i stołki. Ordynat zapraszał do łaźni swoich gości– bywanie w nich stało się jedną z łańcuckich atrakcji.
Łaźnia jest wnętrzem na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu ze sklepieniem kolebkowym w całości wyłożonym ceramicznymi płytkami. W dolnej partii łaźnię obiega cokół z czarnych płytek ponad którym szeroki pas (odpowiadający wysokości boazerii cokołowej) wyłożony jest dużymi prostokątnymi płytkami w kolorze miodowym, ponad którym ściany i sklepienie wyłożone są małymi, kwadratowymi płytkami w kolorze jasnobłękitnym przy czym kolebka sklepienia ma wzdłużne pasy bezpośrednio ponad cokołem z płytek w kolorze miodowym a potem z płytek szafirowych, których szerokość i gęstość ułożenia zmniejsza się wraz z wysokością. Posadzka ułożona jest z płytek w kolorach miodowym, szafirowym i piaskowym we wzór kwadratów ujętych bordiurą z motywem meandra. Przy ścianie południowej wanna i „Sitzbad” obudowane dużymi prostokątnymi płytkami w kolorze miodowym z cokołem z czarnych płytek (analogicznie jak ściany) z zewnętrzną, wolnostojącą armaturą. Przy ścianach wschodniej i zachodniej wolnostojące metalowe urządzenia do zróżnicowanych natrysków, w narożach przy ścianie zachodniej dwie metalowe, wolnostojące fontanny do picia w formie kielicha z małą, płaską czaszą na wysokim prostym trzonie. W ścianie wschodniej dwa okrągłe otwory wentylacyjne ujęte metalowym pierścieniem wewnatrz z regulatorem przepływu powietrza o budowie przysłony w aparacie fotograficznym. Pośrodku posadzki kratka ściekowa. Wszystkie metalowe elementy w kolorze złotym.
W ścianie zachodniej troje drzwi- dwoje metalowych oraz drzwi drewniane z trawioną szybą prowadzące do toalety- prostokątnego z ceramicznym sedesem z drewnianą deską. Ściany wyłożone białymi dużymi płytkami, posadzka małymi kwadratowymi pośrodku miodowymi ujętymi w bordiurę złożoną z białych, czarnych i dominujących czerwonych. W ścianie otwór wentylacyjny ujęty metalowym pierścieniem wewnątrz z regulatorem przepływu powietrza o budowie przysłony w aparacie fotograficznym.
Bibliografia:
Cholewianka-Kruszyńska Aldona, Łańcut. Dzieje rezydencji Potockich. Bosz , 2009r, s. 125-126.
Paterak Marta, Łaźnie i elektroterapia w zamku w Łańcucie, Biuletyn GBL,Nr 349, 1994, s.88.
Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie zwięzły opis dziejów i zbiorów, Lwów 1933, s. 45.
Silber J.S, /Inwentarz fideikomisowy/, 1932, maszynopis, Archiwum MZŁ, R/55, k.96.
Opracowanie:
Aldona Cholewianka-Kruszyńska
The Basement. The Castle’s Bathhouse. The Bathhouse
Historical names: The Bathhouse
Other names: The Thermalbath
Time of construction: 1928
Architects: Tadeusz Dachowski(?)
Artists:
Description:
The most modern undertaking in the Łańcut castle of the last ordinate of Alfred Antoni Potocki in the 20th-century interwar period was the construction of the so-called Roman Baths in 1928 in part of the basement. They were accessed from the northern, single-story corridor. Another way of communication between the baths and all floors was through the elevator. This recreational complex, consisting of vaulted chambers lined with porcelain tiles or wainscot and embellished with painted decorations, was intended for broadly understood physical renewal: exercise, massage, hydro- and electrotherapy. They have a whole system of modern bathtubs and balneological and gymnastic equipment. The baths were decorated exquisitely: they are accessed by wide, sumptuous stairs. The waiting room and the bar with painted decorations on the walls and ceilings, with heavy curtains between the rooms, are discreetly illuminated by wall lamps. There are leather club armchairs and sofas, and the bar has a tall counter and stools. The ordinate invited his guests to the baths – being there became one of the attractions in Łańcut.
The bathhouse has a rectangular (almost square) plan, with a barrel vault entirely lined with ceramic tiles. In the lower part of the bathhouse, there is a pedestal made of black tiles, above which a wide strip (corresponding to the height of the plinth panelling) is lined with large rectangular honey-coloured tiles, above which the walls and the vault are lined with small, square tiles in light blue colour. In contrast, the vault cradle has longitudinal stripes directly over the plinth made of honey-coloured tiles and sapphire tiles; the width and density decrease with height. The floor is made of honey, sapphire and sand tiles in the pattern of squares framed by a border with a meander motif. At the southern wall, there is a bathtub and „Sitzbad” enclosed in large rectangular honey-coloured tiles with a plinth made of black tiles (similar to the walls) with external, free-standing fittings. At the eastern and western walls, there are free-standing metal devices for various showers, in the corners by the western wall, there are two metal, free-standing drinking fountains in the form of a cup with a small, flat bowl on a tall, straight shaft. There are two round vents framed by a metal ring inside with an airflow regulator designed as an aperture in the camera in the eastern wall. A drain grate is in the centre of the floor. All metal elements are in gold.
There are three doors on the western wall – two metal ones and a wooden door with etched glass leading to a rectangular restroom with a ceramic toilet and a wooden seat. The walls are lined with large white tiles, and the floor with small square ones honey-coloured in the middle, bordered with white, black and dominant red. The vent in the wall is the same as in the bath.
Cholewianka-Kruszyńska Aldona, Łańcut. Dzieje rezydencji Potockich, Bosz, 2009, pp. 125-126
Paterak Marta, Łaźnie i elektroterapia w zamku w Łańcucie, Biuletyn GBL, No. 349, 1994, p. 88
Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie: zwięzły opis dziejów i zbiorów, Lviv 1933, p. 45
Silber J.S, /Inwentarz fideikomisowy/, 1932, typescript, MZŁ Archive, R/55, k.96
Aldona Cholewianka-Kruszyńska
