Grota w Wieży

Grota

Nazwy historyczne:

„Gabinet z Trylarz malowany”(1803); „Gabinet w baszcie (… ) w trejlaż malowany” (poł XIX w.)

Nazwy inne:

Grota, Gota w wieży, Salka w wieży północno-wschodniej,

Czas powstania:

(1629-1641); 1890-1895.

Architekci:

(zapewne) Maciej Trapola (1629-1641)

Artyści:

anonimowy rzeźbiarz włoski.

Opis:

Opisywane, położone na parterze w wieży północno-wschodniej, ośmioboczne wnętrze z wyjściem po schodach do ogrodu i z czterema wnękami zamkniętymi półkolistymi łukami, z kopułą z lunetami należy do pierwotnych siedemnastowiecznych sklepionych wnętrz zamku łańcuckiego wzniesionego przez ks. Stanisława Lubomirskiego (1583-1649), pierwszego z tego rodu właściciela Łańcuta. Za księżnej Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej (1736-1815) urządzono tutaj „Gabinet z Trylarz malowany”, z trzema półkolistymi witrażowymi porte-fenêtre wiodącymi na taras wyłożony kamiennymi płytami i otoczony żelazną barierką. To „ogrodowe” wnętrze miało na sosnowej podłodze pięć „Szpalerów na kształt trawy”. Dopiero podczas wielkich prac remontowych i modernizacyjnych przeprowadzonych na przełomie XIX i XX wieku przez III ordynata Romana Potockiego (1851-1915) i jego żonę Elżbietę z Radziwiłłów zmieniono dekoracje ścian wystylizowując wnętrze na grotę ze ścianami rozczłonkowanymi płycinami dekorowanymi w górnych partiach sztukateriami z motywem głów trytonów, muszli, liści roślin wodnych i stalaktytów. Sklepienie otrzymało malowidła z muszlami, trzcinami i irysami. We wnęce od wschodu likwidując porte-fenêtre wybudowano basen z czerwonego marmuru z ustawionym pośrodku i przylegającym do ściany marmurowym, stylizowanym, dekorowanym muszlami i stalaktytami, trzonie-konsoli dźwigającym, pochodzącą z kolekcji księżnej Izabelli Lubomirskiej i w l. 1890-95 znajdującej się w Galerii Rzeźb, rzeźbę z białego marmuru: osadzoną na podstawie w formie naturalnego głazu konchę z siedzącymi w niej dwoma łabędziami. Powyżej w ścianie płyta z białego marmuru z rzeźbą z brązu delfina wśród trzcin, kryjąca system doprowadzenia wody, wylewającej się delfinowi z paszczy. Posadzka wówczas przydana z białego, czarnego i czerwonego marmuru ma wzór rozety, z ośmioramienną gwiazdą pośrodku i szachownicą wokół. Wnętrze posiada dwuskrzydłowe drzwi z wyjściem od północy, z zewnątrz z jednobiegowymi, kilkustopniowymi schodami i od zachodu z wyjściem na taras przez porte-fenêtre. W ścianie wschodniej znajdują się jednoskrzydłowe przeszklone drzwi prowadzące do sypialni w Apartamencie Tureckim.

Bibliografia:

Wyciąg z Inwentarz Zamku Łańcuckiego, AGAD APŁ 786.

Kossakowska-Szanajca Zofia, Majewska-Maszkowska Bożenna, Zamek w Łańcucie, Warszawa 1964, s. 160.

Omilanowska Małgorzata, Sito Jakub, Katalog zabytków sztuki w Polsce, seria nowa T.III, zeszyt 5, Warszawa 1994, s. 28.

Trojnar Barbara, Rzeźba w Muzeum-Zamku w Łańcucie. Dzieje kolekcji, ekspozycja, katalog, Łańcut 2006, s. 293.

Opracowanie:

Aldona Cholewianka-Kruszyńska

The Grotto

Historical names: „The Cabinet painted in Trellis” (1803); „Cabinet in the tower (…) painted in trellis” (mid-19th c.)

Other names: Grota, Gota in the tower, the Room in the north-eastern tower

Time of construction: (1629-1641); 1890-1895

Architects: (likely) Maciej Trapola (1629-1641)

Artists: anonymous Italian sculptor

Description:

Located on the ground floor in the north-eastern tower, an octagonal interior with stairs leading to the garden and four recesses closed with semicircular arches, with a dome with lunettes, belongs to the original 17th-century vaulted interiors of the Łańcut castle erected by Prince Stanisław Lubomirski (1583-1649), the first of this family to own Łańcut. Under Duchess Izabella Lubomirska née Czartoryska (1736-1815), the „Cabinet painted in trellis” was arranged here, with three semicircular stained-glass porte-fenêtres leading to a terrace lined with stone slabs and surrounded by an iron railing. This „garden” interior had five „grass-shaped squares” on a pine floor. Only during the great renovation and modernisation works carried out at the turn of the 19th and 20th centuries by the 3rd ordinate Roman Potocki (1851-1915) and his wife Elżbieta née Radziwiłł, the wall decorations were changed by styling the interior into a grotto with walls partitioned by panels decorated in the upper parts with stucco decorations with a Triton head motif, shells, leaves of aquatic plants and stalactites. The vault received paintings with shells, reeds and irises. In the east recess, while removing the porte-fenêtre, a red marble pool was built with a stylised marble. Decorated with shells and stalactites in the centre and adjacent to the wall, a shaft console supported a sculpture made of white marble (a conch set on a base in the form of a natural boulder with two swans sitting in it) from the collection of Princess Izabela Lubomirska. In 1890-95 the sculpture was placed in the Sculpture Gallery. Above, a white marble slab with a bronze sculpture of a dolphin among the reeds, hiding the water supply system as it spills out of the dolphin’s mouth. The floor then added of white, black and red marble, has a rosette pattern, with an eight-pointed star in the centre and a checkerboard pattern around it. The interior has double doors with an exit facing north, with single-flight, multi-step stairs outside, and from the west, with access to the terrace through the porte-fenêtre. There is a single-leaf glass door in the eastern wall leading to the bedroom in the Turkish Suite.

Bibliography:

Inventory of the Łańcut Castle, Extract, AGAD APŁ 786

Kossakowska-Szanajca Zofia, Majewska-Maszkowska Bożenna, Zamek w Łańcucie, Warsaw 1964, p. 160

Omilanowska Małgorzata, Sito Jakub, Katalog zabytków sztuki w Polsce, seria nowa vol. III, book 5, Warsaw 1994, p. 28

Trojnar Barbara, Rzeźba w Muzeum-Zamku w Łańcucie. Dzieje kolekcji, ekspozycja, katalog, Łańcut 2006, p. 293