System Informacji Przestrzennej Zamek w Łańcucie

Korytarz Północny, Biały

  1. Start
  2. >
  3. Zamek
  4. >
  5. Rzuty Kondygnacji – Zamek
  6. >
  7. Zamek I Piętro
  8. >
  9. Korytarz Północny, Biały

Korytarz Północny [Korytarz Biały]

Nazwy historyczne:

„Coridor” (XVIII w.); „korytarz” pocz. (XIX w.); „Duża galerja” (lata 80 XIX w.); „Kurytarz Północny”, „Galeria portretów Potockich” (1933).

Nazwy inne:

Korytarz Biały; Korytarz Północny.

Czas powstania:

lata 1629 – 1642 (?); XVIII w. – zmiana wystroju; I poł. XIX w. (po 1817 r.) – częściowa zmiana wystroju; lata 1890 – 1895 – zmiana wystroju.

Architekci:

Maciej Trapola (?) – XVII w.; Amand Luis Bauqué, Albert Pio (lata 90 XIX w.).

Artyści:

Emil Schmera (sztukaterie, lata 90 XIX w.)

Opis:

Korytarz Północny, zwany Białym, znajduje się na pierwszym piętrze zamku w wąskim trakcie komunikacyjnym od strony dziedzińca.

Nie wiadomo jaki wygląd i wystrój miała w XVII w. przestrzeń obecnie istniejącego korytarza. W XVIII w. Korytarz Północny prowadził, jak obecnie, ze Schodów Paradnych przez zachodni „Vestibulle” do położonych w skrzydle północnym i wschodnim apartamentów.

W latach 80 XVIII w. z korytarza prowadziły, schowane w grubości muru, dojścia do pięciu palenisk dla systemu pieców ogrzewających pokoje północnego traktu mieszkalnego. Doświetlało go sześć okien wychodzących na dziedziniec, zestawionych po dwa w parach. Dwoje drzwi, umieszczonych na wschodnim odcinku ściany północnej, prowadziło do ubieralni w prywatnych apartamentach właścicieli – Izabeli z Czartoryskich i jej męża Stanisława Lubomirskiego, marszałka wielkiego koronnego. Przejście, w miejscu obecnych środkowych „ślepych” z pięciu istniejących drzwi, przeznaczono do likwidacji (pozostała po nich barokowa futryna widoczna częściowo za ścianą na zapleczu apartamentu damskiego Izabeli Lubomirskiej, a później Elżbiety Potockiej).

Po śmierci Izabeli Lubomirskiej w 1816 r., gdy zamek stał się własnością rodu Potockich, wnuk Księżnej Marszałkowej – Alfred Potocki dokonał programowych zmian w wystroju Korytarza Północnego. Zostawszy pierwszym z rodu właścicielem łańcuckiej rezydencji, nadał pomieszczeniu charakter galerii przodków, której wystrój uzupełniały panoplia: „ […] korytarz skrzydła wschodniego arkadą na Cyrkiel sklepioną, godłami familijnemi i sztukateriami snycerskiemi całkiem ozdobioną. Z tego korytarza, przez drzwi 5ro, nad któremi ugrupowana zbroja z toporów, tarcz, szyszaków, naramienników itp. […].” Wprowadzony wówczas rodowód Potockich, zakończony na Alfredzie I – założycielu ordynacji łańcuckiej, zachował się do dziś w podłuczu zachodniej arkady. Na kwaterach opatrzonych napisami identyfikacyjnymi, zaprezentowano malowane herby Pilawa Potockich oraz rodów, z których pochodziły ich żony. Na pierwszej z dołu po prawej stronie są herby: Lewart – Zofii z Firlejów i Grzymała – Elżbiety z Kazanowskich, pierwszej i drugiej żony Mikołaja (+1651) zwanego Niedźwiedzia Łapa; na drugiej – herby: Mohyła – Anny Mohylanki i Kalinowa – Zofii Kalinowskiej, które były kolejno żonami Stanisława Rewery (+1667). Co ciekawsze Mikołaj nie był ojcem Stanisława, ale jego kuzynem. Wykluczając nieświadome popełnienie genealogicznego błędu można przypuścić celowy zabieg, który miał wykazać postacie wszystkich czterech hetmanów wielkich koronnych (HWK) w rodzie Potockich, a Mikołaj Niedźwiedzia Łapa był pierwszym z nich. Kolejne kwatery podłucza arkady ukazują sukcesję przechodzącą z ojca na syna. Trzecia kwatera dotyczy syna Stanisława Rewery – Andrzeja (+1691) z herbem żony Anny Rysińskiej – Leszczyc; czwarta – Józefa (1751) z herbami żon: Wiktorii Leszczyńskiej – Wieniawa oraz Ludwiki Mniszech herbu własnego; piąta – Stanisława (+1760), ożenionego z Heleną Zamoyską herbu Jelita; szósta – Józefa (+1802), ożenionego z Anną Teresą Ossolińską herbu Topór; siódma – Jana (+1815) – męża Julii z Lubomirskich herbu Szreniawa (ojca Alfreda I) oraz drugiej żony Jana – Konstancji z Potockich. Na ostatniej ósmej kwaterze oprócz rodowej Pilawy Alfreda I (+1862) umieszczono herb Pogoń Litewska (odmiana „z wieżą”) należący do jego żony Józefiny z Czartoryskich.

W latach 80 XIX w. Korytarz Północny, prowadzący do apartamentów zimowych Alfreda II i Marii z Sanguszków, ich synowa Elżbieta z Radziwiłłów nazwała „drugą galerią”. Chodziło jej o eksponowane tu podobizny przodków „portrety hetmanów w ciężkich ramach rzeźbionych dębowych” ozdobionych „trofeami z fałszywych zbroi”. Korytarz miał sufit „z imitacją belkowania, ściany szare, klejowo malowane” i był ogrzewany dwoma żelaznymi piecami. Młodą żonę Romana Potockiego zachwyciły stojące w tym wnętrzu francuskie szafy z drzewa różanego, sprowadzone przez Izabelę Lubomirską (wywiezione w 1944 r.).

Obecny wygląd Korytarz Północny otrzymał w latach 90 XIX w. w czasie przebudowy zamku projektowanej przez Amanda Luisa Bauqué i Alberta Pio. Wnętrze zachowało charakter reprezentacyjnej rodowej „galerii portretów Potockich”. Zlikwidowano arkadowe przepierzenie z oszklonymi drzwiami oddzielające Korytarz Zachodni od Północnego.

Wystrój korytarza zaaranżowano w stylu neoregencji. Podniesiono sufit ujmując go w głęboką fasetę z gzymsem i lunetami, w których umieszczono supraporty nad ozdobnymi portalami drzwiowymi. Pary okien, zwieńczone łukami koszowymi, zachowały układ z XVIII w. Między oknami wprowadzono owalne medaliony podkreślone wygięciem gzymsu. Dołem ściany obwiedziono boazerią płycinową. W ścianie rozdzielającej trakty znajdowały się, istniejące wcześniej, jednakowe dwuskrzydłowe drzwi ozdobione snycerowanymi ornamentami i rozetami. Troje z nich prowadzi do północnych apartamentów mieszkalnych, a dwoje „ślepych” udających prawdziwe zastosowano dla zachowania symetrii i rytmu. W dekoracjach sztukatorskich, opatrzonych autorską sygnaturą „Emil Schmera”, zastosowano typowo regencyjne ornamenty, jak: cęgowy, kartuszowy, kraty, muszle, wachlarzyki, wić roślinną, panoplia, rozety. Naroża ściany wschodniej przy arkadzie wypełniono płaskorzeźbą z puttami wśród obłoków. Wnętrze utrzymano w jasnej perłowoszarej kolorystyce, od której zaczęto je nazywać Korytarzem Białym.

Bibliografia:

Kossakowska – Szanajca Zofia, Majewska – Maszkowska Bożena, Zamek w Łańcucie, Warszawa 1964.

Omilanowska Małgorzata, Jakub Sito, Łańcut i okolice, [w]: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1994.

Potocka Elżbieta, Łańcut – wspomnienia od roku 1885 do roku 1915, [Pamiętnik, maszynopis w zbiorach Muzeum-Zamek w Łańcucie].

Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie, Lwów 1933.

Opracowanie:

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967

Faustyna Bożętka

The Northern Corridor [the White Corridor]

Historical names: “Coridor” (18th c.); “hallway” (early (19th c.); “the Grand Gallery” (1880s); “the Northern Corridor”, “the Potocki Portraits Gallery” (1933)

Other names: The White Corridor, the North Corridor

Time of construction: 1629-1642 (?); 18th c. – change of decor; early 19th c. (after 1817) – partial change of decor; 1890-1895 – change of decor

Architects: Maciej Trapola (?) – 17th c.; Amand Louis Bauqué, Albert Pio (1890s)

Artists: Emil Schmera (stuccoes, 1890s)

Description:

The Northern Corridor, called the White Corridor, is located on the castle’s first floor in a narrow communication route from the courtyard side.
It is unknown what appearance and decor the space of the existing corridor had in the 17th century. In the 18th century, the Northern Corridor led, as it does now, from the Parade Stairs through the western „Vestibulle” to the apartments located in the northern and eastern wings.

In the 1780s, there were accesses to five hearths for the furnace system heating the rooms of the northern residential tract, hidden in the corridor wall. It was lit by six windows facing the courtyard, arranged in pairs. Two doors, located in the eastern section of the northern wall, led to the dressing rooms in the private apartments of the owners – Izabela Czartoryska and her husband Stanisław Lubomirski, Grand Crown Marshal. In the present middle „blind” of the five existing doors, the passage was removed (a baroque frame, partially visible behind the wall in the back of the women’s apartment of Izabela Lubomirska, and later Elżbieta Potocka, remained).

After the death of Izabela Lubomirska in 1816, when the castle became the property of the Potocki family, the grandson of the Duchess Marshal, Alfred Potocki, made significant changes to the design of the Northern Corridor. Having become the first of his family to own the Łańcut residence, he gave the room the character of an ancestral gallery, the interior of which was complemented by panoply: „[…] the corridor of the eastern wing with a vaulted round arcade, decorated with family emblems and stucco carvings. From this corridor, through the 5th door, above which there is a group of armour made of axes, shields, cones, epaulettes, etc. […].” The Potocki family lineage introduced at that time ended with Alfred I – the founder of the Łańcut ordination, has survived to this day in the concave of the western arcade. On the quarters with identification inscriptions, there are painted coats of arms of Pilawa Potocki and the families from which their wives came. On the first from the bottom, on the right, there are the following coats of arms: Lewart – Zofia née Firlej and Grzymała – Elżbieta née Kazanowska, the first and second wife of Mikołaj (+1651) called Niedźwiedzia Łapa (Bear Claw); on the second – the coats of arms of: Mohyła – Anna Mohylanka and Kalinowa – Zofia Kalinowska, who were successively wives of Stanisław Rewera (+1667). What is more interesting, Mikołaj was not Stanisław’s father, but his cousin. Excluding unknowingly committing a genealogical error, a deliberate procedure may be assumed to show the figures of all four Grand Crown Hetmans (HWK) in the Potocki family, and Mikołaj Niedźwiedzia Łapa was the first of them. The successive sections of the arcade’s arches show the succession passing from father to son. The third section concerns the son of Stanisław Rewera – Andrzej (+1691) with the coat of arms of his wife Anna Rysińska – Leszczyce; the fourth – Józef (1751) with the coats of arms of the wives: Wiktoria Leszczyńska – Wieniawa and Ludwika Mniszech of her own coat of arms; fifth – Stanisław (+1760), married to Helena Zamoyska of the Jelita coat of arms; sixth – Józef (+1802), married to Anna Teresa Ossolińska, coat of arms – Topór; seventh – Jan (+1815) – husband of Julia née Lubomirski, coat of arms of Szreniawa (father of Alfred I) and of Jan’s second wife, – Konstancja née Potocki In the last eight quarters, apart from the ancestral Pilawa Alfred I (+1862), there is the coat of arms of Pogoń Litewska (variety „with the tower”) belonging to his wife, Józefina née Czartoryski.

In the 1880s, the Northern Corridor, leading to the winter apartments of Alfred II and Maria née Sanguszko, was called by their daughter-in-law Elżbieta née Radziwiłł „the second gallery”. She meant the 'portraits of hetmans in heavily carved oak frames’, decorated with 'trophies made of false armour’, on display here. The corridor had a ceiling „with an imitation of a beam, grey walls, painted with glue” and was heated by two iron stoves. The young wife of Roman Potocki was delighted by the French rosewood wardrobes located in this interior, brought by Izabela Lubomirska (taken away in 1944).

The Northern Corridor obtained its present appearance in the 1890s during the castle’s reconstruction designed by Amand Louis Bauqué and Albert Pio. The interior has retained the character of the family’s representative „Potocki Portrait Gallery”. The arcaded partition with glass doors separating the Western Corridor from the North Corridor was removed.

The corridor is decorated in the neo-regency style. The ceiling was raised, framing it with a deep facet with a cornice and lunettes, in which overdoors were placed. The pairs of windows, crowned with basket arches, have retained the layout from the 18th century. Oval medallions were placed between the windows, emphasised by the curvature of the cornice. The bottom of the wall is framed with panels. There were previously existing, identical double doors decorated with carved ornaments and rosettes in the wall separating the tracks. Three of them lead to the northern apartments, and two „blind” fake ones are used for symmetry and rhythm. Typical regency ornaments were used in stucco decorations, signed with the author’s name, „Emil Schmer”, such as pincers, cartouche, bars, shells, fans, and plant flagella panoply, rosettes. The corners of the eastern wall at the arcade were filled with a bas-relief with putti among the clouds. The interior is kept in light pearly-grey colours, which gave the White Corridor its name.

Basic bibliography:

  • Kossakowska-Szanajca Zofia, Majewska-Maszkowska Bożenna, Zamek w Łańcucie, Warsaw 1964

  • Omilanowska Małgorzata, Jakub Sito, Łańcut i okolice [in:] Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Institute of Art of the Polish Academy of Sciences, Warsaw 1994

  • Potocka Elżbieta, Łańcut – memoirs from 1885 to 1915 [Diary, typescript in the collection of the Castle Museum in Łańcut]

  • Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie, Lviv 1933

Elaboration:

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967

Faustyna Bożętka

wwwmuzeach
Skip to content