Apartament Chiński – Sypialnia – Muzeum Zamek w Łańcucie

Start
>
Zamek
>
Rzuty Kondygnacji – Zamek
>
Zamek I Piętro
>
Apartament Chiński – Sypialnia

Apartament Chiński – Sypialnia

Nazwy historyczne:

„Appartament nowy Chiński” (1802 r.), „Appartamenta Chińskie” (1805 r.); „Pokoy Chiński” (lata 20 XIX w.); Apartament Chiński (poł. XIX w.); „Pokoje Chińskie” (1933 r.)

Nazwy inne:

Sypialnia Apartamentu Chińskiego

Czas powstania:

ok. 1780-1784 – z malowidłami groteskowymi Vincenzo Brenny; ok. 1800 – adaptacja na „Apartament Chiński”; 1959 r. – odsłonięcie i częściowa ekspozycja malowideł Vincenzo Brenny (prace konserwatorkie pod kier. Józefa Edwarda Dutkiewicza oraz Władysława Ślesińskiego).

Architekci:

nn (lata ok. 1780 – 1784); Chrystian Piotr Aigner (?, ok. 1800 r.).

Artyści:

Vincenzo Brenna (malowidła, lata ok. 1781 – 1784); Karol Chodziński i Jan Ciążyński (posadzka, lata 30 XIX w.)

Opis:

Apartament Chiński mieści się na pierwszym piętrze przybudówki przylegającej do jednotraktowego południowego skrzydła zamku (Galeria Rzeźb) od strony dziedzińca wewnętrznego. Przybudówkę wzniesiono za czasów Izabeli z Czartoryskich i Stanisława Lubomirskich w pierwszej połowie 80 lat XVIII w. Wejście do Apartamentu Chińskiego prowadzi z Korytarza Paradnego (Wschodniego) przez pełne dwuskrzydłowe drzwi ozdobione antabami z brązu w kształcie lwich głów.

Przed 1784 r. jasne ściany nowych niskich pokoi w przybudówce (na wschód za Salą Teatralną) pokryto groteskowymi malowidłami w typie pompejańskim. Wykonał je prawdopodobnie włoski artysta Vincenzo Brenna. Dekoracje tego typu, spopularyzowane w licznych wydawnictwach sztychowych, rozpowszechniły się w sztuce europejskiej w związku z pracami archeologicznymi prowadzonymi w Pompejach i Herkulanum – dwóch starożytnych miastach zniszczonych wybuchem Wezuwiusza w 79 r.

Po śmierci Stanisława Lubomirskiego w 1783 r. i powrocie z podróży zagranicznej Izabeli z Czartoryskich w 1791 r. pokoje w przybudówce urządzono na nowo ok. 1800 (przed 1802 r.) zgodnie z najnowszą angielską modą. W ostatnim etapie modernizacji łańcuckiej rezydencji zaznaczył się wpływ doświadczeń przywiezionych przez Księżnę Marszałkową z wyprawy do Włoch w latach 1785 – 1786 oraz do Anglii w 1787 r.

Przypuszczalnie nowy wystrój pokoi w przybudówce projektował pracujący w Łańcucie na przełomie XVIII/XIX w. architekt Chrystian Piotr Aigner. Wnętrza te opisano po raz pierwszy w inwentarzu z 1802 r. pod nazwą „Appartament nowy Chiński”. W opisie z lat 20 XIX w. wymieniona była arkada rozdzielająca pokoje, trzy okna, dwa kominki „z Gipsu i Mozaiki”, na ścianach „Obicie płócienne Chińskim gustem malowane”, posadzka sosnowa, a na zapleczu „Garderoba” z piecem ceglanym, z której kręcone schody prowadziły do umieszczonego nad apartamentem magazynu „rzeczy teatralnych”.

W dokładnych opisach z ok. poł. XIX w. Apartament Chiński „Arkadą mozaikowaną przez środek przedzielony” był oświetlony trzema zaopatrzonymi w okiennice oknami, ogrzewany dwoma kominkami „szafiastymi”, miał „sufit malowany w obłoki – ściany w guście Chińskim, tapetowane”. Zachowana do dziś posadzka, z dębu i jaworu „w kostki optycznie ułożona”, została zaprojektowana przez Karola Chodzińskiego w latach 30 XIX w. i wykonana zapewne przez stolarza Jana Ciążyńskiego.

W ciągu XIX w. oraz w trakcie modernizacji zamku, przeprowadzonej za czasów Romana i Elżbiety Potockich w latach 1889 – 1912, wyposażenie Apartamentu Chińskiego nie ulegało zasadniczym zmianom. Jedynie „Garderobę”, umieszczoną na zapleczu za alkową sypialni, przerobiono na łazienkę.

Apartament Chiński składa się z kilku pomieszczeń: salonu, sypialni z alkową i znajdującej się za nią, dostępnej przez korytarzyk łazienki (dawna „Garderoba”).

Drugim od wejścia pomieszczeniem jest Sypialnia, oddzielona od Salonu ściankami kurtynowymi z wspartym na kroksztynach podciągiem, zwanym w dawnych inwentarzach „arkadą”. Stylizowane w typie chińskim, prostokątne w rzucie pomieszczenie Sypialni jest doświetlone dwoma oknami w ścianie północnej i ogrzewane kominkiem umieszczonym w ścianie południowej. Naprzeciwko niego umieszczono lustro międzyokienne. W zachodniej ścianie znajduje się wnęka Alkowy z umieszczonymi po obu stronach jednoskrzydłowymi drzwiami licowanymi lustrami, z których południowe zamykają płytką szafę wnękową, a północne prowadzą do Łazienki.

Ściany Sypialni pokryto tapetami, na których wyodrębniono zróżnicowane kolorystycznie pola. Ornamentykę tapet tworzą malowane sceny figuralne, motywy smoków, ptaków, stylizowane na liternictwie chińskim wzory, geometryczne plecionki oraz kratownice tworzące imitację ażurowego listwowania. Malowany w obłoki błękitny sufit obwiedziono motywem kratownicy. Na ścianach południowej, północnej i wschodniej na tle pól malowanych mocnymi barwami umieszczono widoki o tematyce chińskiej.

Podczas prac konserwatorskich w 1959 r. tapety z ok. 1800 r. przeniesiono na ekrany, pod którymi zabezpieczono i zachowano starsze freski Vincenzo Brenny pochodzące z lat 1781 – 1784. Są to obecnie niewidoczne, umieszczone na jasnym tle ścian malowidła z girlandami bluszczu i wieńców z barwnymi motylami. Tego typu dekoracja harmonizowała z zachowanym do dziś w ścianie północnej kominkiem z ostatniej ćwierci XVIII w. Jego obudowę zdobią malowane groteski i trzy ceramiczne medaliony we fryzie: środkowy z wizerunkiem Ledy i narożne z głową Meduzy. Drewnianą obudowę nastawy kominka wokół lustra pomalowano w arabeskę.

Bibliografia:

Kossakowska – Szanajca Zofia, Majewska – Maszkowska Bożena, Zamek w Łańcucie, Warszawa 1964.

Majewska – Maszkowska Bożena, Mecenat artystyczny Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej, Warszawa 1976.

Omilanowska Małgorzata, Jakub Sito, Łańcut i okolice, [w]: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 1994.

Potocka Elżbieta, Łańcut – wspomnienia od roku 1885 do roku 1915, [Pamiętnik, maszynopis w zbiorach Muzeum-Zamek w Łańcucie].

Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie, Lwów 1933.

Opracowanie:

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967

Faustyna Bożętka

Chinese Apartment: Bedroom

Historical names: “New Chinese Apartment” (1802), “Chinese Apartments” (1805), “Chinese Room” (1820s); “Chinese Apartment” (mid 19^th century); “Chinese Rooms” (1933).

Other names: Bedroom of the Chinese Apartment.

Time of establishment: approx. 1780-1784, with grotesque paintings by Vincenzo Brenna; ca. 1800: conversion to the “Chinese Apartment”; 1959: disclosure and partial exhibition of paintings by Vincenzo Brenna (conservation work carried out under the supervision of Józef Edward Dutkiewicz and Władysław Ślesiński).

Architects: unidentified (ca. 1780-1784); Chrystian Piotr Aigner (? ˗ ca. 1800).

Artists: Vincenzo Brenna (paintings, ca. 1781 – 1784); Karol Chodziński and Jan Ciążyński (floor, 1830s)

Description:

The Chinese Apartment is located on the first floor of the annex adjoining the single-bay southern wing of the palace (Sculpture Gallery) from the side of the inner courtyard. The annex was erected during the time of Izabela née Czartoryska and Stanisław Lubomirski in the first half of the 1780s. The entrance to the Chinese Apartment leads from the Gala (Eastern) Corridor through solid double-wing doors decorated with bronze knockers in the shape of lions’ heads.

Before 1784, the bright walls of the new low rooms in the annex (to the east behind the Theatre Room), were covered with Pompeian-style paintings. They were probably made by the Italian artist Vincenzo Brenna. Decorations of this type, popularised in numerous publications with etchings, became common in the European art in relation to the archaeological work carried out in Pompeii and in Herculaneum, two ancient cities destroyed by the explosion of Vesuvius in 79.

After the death of Stanisław Lubomirski in 1783 and Izabela née Czartoryska’s return from foreign travels in 1791, the rooms in the annex were arranged anew approx. 1800 (before 1802) in line with the most recent English fashion. The last stage of modernisation of the Łańcut residence was marked by the impact of experiences brought by the Marshal Princess from her trip to Italy between 1785 and 1786 and to England in 1787.

Most probably, the new interior design of the rooms in the annex was prepared by Chrystian Piotr Aigner, who worked in Łańcut at the turn of the 19^th century. These interiors were described for the first time in the inventory of 1802 under the name “New Chinese Apartment.” The description of 1820s featured an arcade separating the rooms, three windows, two fireplaces “made of plaster and mosaic”, “textile linings on the walls painted in Chinese fashion”, a pine floor and a “Dressing Room” in the back with a brick stove; from there, a winding staircase led to the storage of “theatre items” located above the apartment.

In the detailed descriptions from approx. mid 19^th century, the Chinese Apartment, “separated with a mosaic arcade in the middle”, was lit by three windows with window shutters, heated by two fireplaces; its ceiling “was covered with cloud paintings and the walls were in the Chinese fashion, covered with a wallpaper.” The floor, preserved to this day, made of oak and sycamore, arranged “in optical cubes”, was designed by Karol Chodziński in the 1830 and probably executed by the carpenter Jan Ciążyński.

In the course of the 19^th century and during the modernisation of the palace carried out during the time of Roman and Elżbieta Potocki between 1889 and 1912, the interior design of the Chinese Apartment did not materially change. It was only the “Dressing Room”, located in the back, behind the bedroom, that was converted into a bathroom.

The Chinese Apartment comprises several rooms: a drawing room, a bedroom with an alcove and a bathroom located behind it, which can be accessed through a corridor (former “Dressing Room”).

The second room from the entrance is the Bedroom separated from the Drawing Room with curtain walls with a joist supported on corbels, in the former inventories listed as the “arcade.” The room decorated in the Chinese style, rectangular in shape, is lit by two windows in the northern wall and heated with a fireplace located in the southern wall. A mirror between the windows is facing the fireplace. The western wall features the Alcove with a single-wing doors with mirrors placed on both sides; the southern one covers a shallow recess wardrobe, whereas the northern one leads to the Bathroom.

The walls of the Bedroom were covered with wallpaper where fields of different colours were separated. The wallpaper features painted figural scenes, motives of dragons, birds, patterns stylised as Chinese letters, geometric plaiting and latticework imitating openwork slats. The blue ceiling with white clouds is lined with a latticework motive. Chinese landscapes are displayed on the southern, northern and eastern wall, set against fields painted with vivid colours.

During the conservation work in 1959, the wallpaper from approx. 1800 was moved to screens; underneath, older frescoes of Vincenzo Brenna from 1781-1784 were secured and preserved. These paintings, currently not on display, were placed against the bright background of the walls, with garlands of ivy and wreaths with colourful butterflies. Decoration of this type matched the fireplace from the last quarter of the 18^th century preserved to this day in the northern wall. It is lined with painted grotesque decorations and three ceramic medallions in the frieze: the central one with the image of Leda and the lateral ones with Medusa. The wooden lining of the fireplace hood around the mirror was covered with an arabesque.

Primary references:

Kossakowska – Szanajca Zofia, Majewska – Maszkowska Bożena, Zamek w Łańcucie, Warsaw 1964.
Majewska – Maszkowska Bożena, Mecenat artystyczny Izabelli z Czartoryskich Lubomirskiej, Warsaw 1976.
Omilanowska Małgorzata, Jakub Sito, Łańcut i okolice, [in]: Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Instytut Sztuki PAN, Warsaw 1994.
Potocka Elżbieta, Łańcut – wspomnienia od roku 1885 do roku 1915, [Pamiętnik, maszynopis w zbiorach Muzeum-Zamek w Łańcucie].
Piotrowski Józef, Zamek w Łańcucie, Lviv 1933.

Prepared by:

Teresa Bagińska-Żurawska https://orcid.org/0000-0002-9243-3967

Faustyna Bożętka